[Elfen]

ÇELEBİ

Pullar, tavlada dizildiği gibi dizilir ve o tarzda oyna­nılır. Yalnız bunda atılan çiftleri sırası ile oynamak gibi tavladan ayrı bir farkı vardır. Örneğin atılan zar hepyek ise yalnız dört defa yek oynanmaz, arkasından dubara, düsse, dört cihar, dübeş, ve düşeş’de oynanılır. Çelebi’de de esas, oyuncunun on beş pulunu kendi hanesine getir­mek ve attığı zara göre bunları toplamaktan ibarettir.

Tavlada karşı tarafın yek evine konulan iki pul, ekseri­yetle dışarı çıkıldığı halde, çelebi de çıkılmaz. Bunu aç­mak, mesel tavlada altı üç atıldığı zaman çıkıldığı halde çelebi de çıkmak doğru değildir. Bu iki pulu, oyunu sağ­lamlaştırdıktan sonra çıkmak gerekir. Bu şekilde oynanıl- madığı takdirde mars olmak kesindir.

Çelebi; 9, 11, oyun oynanılır. 15 oyun oynanabilir.

OSMANLI

Osmanlı da on beş pul birden yalnız yek evine konur. Fakat kendi taraflarındaki yek hanelerine değil, rakip ta­rafındaki yek hanesine. Oyunun başladığı tarafta kesin­likle kapı alınamaz. Yalnız, beş pul çıktıktan sonra son kapı, yahut aşağıda bir kapı alınabilir. Osmanlı da da vu­rulan pullar gele sayılır. Elde dört vuruk pul varsa, duba­ra attığınız zaman tavladaki gibi dördünü birden koya­mazsınız. Yalnız birini koyabilirsiniz. Osmanlı da altı vurgunu olan mars olur. Hanenin biri kapalı olduğu halde geride açık beş hane kaldığı için, altıncı pulu koymak mümkün değildir. İki taraf da, vurulmadan pul toplarlarsa ve bir taraf pul almamış ise, yine mars olmaz, bir oyun olur. Osmanlı 3 veya 4 oyundan fazla oynanmaz. Çok us­ta Osmanlıcılar, bu oyunu zarsız oynarlar. Zar atmazlar, ağızları ile:

-İki bir!

-Beş dört!

Diyerek, pulları çıkarlar, koyarlar, vururlar. Osman­lı’yı böyle oynamak çok zordur.

İZMİR

Oyuna, on beşer pulu karşılıklı yek evlerine koymakla başlanır. İzmir’de pul vurmak yoktur. Tavlada olduğu gibi, kapılar iki pulla alınmaz, konulan her pul kapı sayılır. Çiftler dört misli oynanılır. Aşağı tarafa bir tek pul inilme­den, yukarıya başka pullar çıkılmaz. Oyunun hedefi şudur: Karşı tarafa konulan 15 pulu kendi tarafına taşımak ve toplamaktır. Oyuncunun biri pullarını kendi hanesine ta­mamen topladığı, halde, karşı taraf daha toplayamamış ve pul almamışsa mars olur. İzmir, dört veya altı oyun oyna­nır.

GÜLBAHAR

İzmir’in aynısıdır. Pullar öyle dizilir ve o şekilde oy­nanır. Gülbahar’ın İzmir’den bir farkı varsa o da şudur: Dört cihar atan oyuncu, yalnız bu zarı oynamaz, arkasın­dan dübeşi, düşeşi de oynar. Hep yek atarsa yine sırayı ta­kiben bütün çiftleri dörder kez oynayabilir.Gülbahar 5 veya 7 oyun oynanır. Eksik ve fazla oy­nandığı da olur, bu iki tarafın anlaşmasına bağlıdır.

TOKAT

Çok eğlenceli bir oyundur. Pullar her iki tarafın ilk hanelerinde, yani yek evlerinde durur. Tavlada olduğu gibi, hanelere beşer, üçer ve ikişer olarak bölüşülmez. Oyuna, bütün zar oyunlarında olduğu gibi tek zarla fazla sayı atan başlar. Her vuruluşta oyun biter.

Her vuruş bir oyun yazar. Eğer çift ile vurulursa iki oyun yazılır. Çift gelen sayılar, dört misli ve sıra ile oy­nanmaz. Oyuncu dubara attığı zaman yalnız iki dü oyna­yabilir.

Zarın kurallarına göre pullar oynandıkça oyuncular, oyunun akışında kendileri için avantajlı bir nokta görürler, yahut bir açık karşısında kalırlarsa hemen:

-Dav!

Derler. Bunun anlamı şudur:

-Durum lehime… Bir oyun yazayım.

Karşısındaki oyuncu, kendi oyununu hafif görünce da­vı tutmaz, o zaman dav diyen bir oyun yapar. Ve oyun bit­miş sayılır, yeniden başlanır.

Oyunun akışına göre, her iki oyuncu da karşılıklı dav söylerler. İyi bir zar atan oyuncu dav der, ve öteki tutarsa, zarı atar; bu, sefer o da iyi bir zar yuvarlarsa:

-İkinci dav! Der ve böylelikle davlar birbirini takip ed­er. Ve ona kadar çıkar. İkinci dav 3, üçüncü 4, dördüncü 5 vs. oyun yazar. Fakat bir oyuncu birbiri peşi sıra dav diye­mez.

Bir de, herhangi taraf tavlanın iki başındaki iki kapıyı alırsa iki oyun, eğer dav denmişse dört oyun yazar. Buna Kamer derler.

Oyunculardan biri, kendi tarafındaki hanelerin ikinci kısmının tekmil kapılarını alırsa, bu da Kamer sayılır. Baş­taki iki pulu bozmadan, eğer karşı köşedeki pullar kaldırıl­mış, oynatılmışsa oraya, vurulmadan iki pulu götürüp kapı alınırsa, bu da Kamer olur. Dav’lı ise dört, dav’sız ise iki oyun yazılır.

Tokat, 21 veya 31 oyun oynanılır.

HÜRRİYETTİ TOKAT

Oynama sekli, Tokat gibidir. Yalnız, her vuruluşta oyun bitmez, devam eder. Bunda davları tutmak zorunlu­dur. Düz Tokat gibi bir oyun yazdırıp oyundan vazgeçi­lemez. Hürriyetli Tokat 100, 150 sayıya kadar oynanır. Fakat bu tür oyunlar günümüzde neredeyse hiç oynan- mamaktadır.

[Yazar]

Yazılar