[Elfen]

ALTMIŞALTI

Yirmi dört kağıtla oynanır. Bu kağıtlar her renkten bi­rer tane olmak üzere şunlardan oluşurlar:

• Dört as
• Dört papaz
• Dört kız
• Dört vale
• Dört onlu
• Dört dokuzlu.

As’lar 11, Onlular 10, papazlar 4, kızlar 3, valeler 2 şer sayı sayılır. En büyük kağıt aslardır. Sonra onlular gelir, ondan papazlar, palazları kızlar, kızları da valeler takip ed­er. En küçük ve en kıymeti olmayan kağıt dokuzlulardır. Buna rağmen onların da önemli rolleri vardır. Bu rolün ne­den ibaret olduğunu aşağıda göreceksiniz.

66 aslında iki kişilik bir oyundur. Fakat, üç ve dört kişi de oynayabilir ve her birinin oynama tarzı başka başkadır.

İki kişilik 66 şöyle oynanır:

Oyuncular, ellerine kapalı olarak altışar kağıt alırlar. Kağıtların altısı birden verilmez. Üçer üçer, iki defa da da­ğıtmak şarttır.

Dağıtma işlemi tamamlanınca yere bir kağıt açılır. Bu koz dur. Geri kalan 11 kağıt kozun üstüne kapalı olarak konulur. Kozun hükmü, yerdeki 12 kağıt bitinceye kadar devam eder, diğer ele hükmü geçerli olamaz. Her el koz değişir. Oyunlarda, aynı cinsin bir kaç defa üst üste koz ol­duğu da görülmüştür. Böyle olması oyunun kurallarına ay­kırı bir durum değildir.

îlk olan oyuncu yere bir kağıt atar, karşısındaki bu ka­ğıdı kendi cinsice tutuyorsa alır, istemezse almaz. Kağıdı almak için bir mecburiyet yoktur. Alsa da, almasa da, yer­deki kağıtlardan iki oyuncu da birer kağıt çeker. Bu sefer yine yere bir kağıt atılır, yine ya alınır, ya alınmaz. Oyun bu şekilde yerdeki kağıtlar bitinceye kadar devam eder.

Oyunun esası sayı almak olduğuna göre, atılan, oyna­nan kağıtları almakla sayıyı temin etmelidir. 24 kağıdın sayı toplamı 120’dir. Oyunu kazanmak için 66 sayı yap­mak, bu sayıyı dolduracak kağıtlar almak gerekir.

Sayıyı temin etmek için hesaplı oynamak, çıkan ka­ğıtları akılda tutmak, unutmamak, ona göre bir plan ha­zırlayıp oyun oynamak ve bu şekilde 66 sayı kazanmak gerekir. Oyunda, 66 sayıyı yalnız kağıtların normal sayı­sı ile temin edilmez. Koz olarak yere açılan kağıdın cin­sinden papazla kız gelir, ikisi birden elde olursa bu 40 sayı eder. Kozun haricindeki papazla kız ise 20 sayı sa­yılır.

Yerdeki kağıtlar bitmeden de oyun kazanılabilir. Me­sela, aldığı kağıtlarla otuz, kırk sayı dolduran bir oyuncu, el kendinde olduğu zaman kağıdı kapatır, elindeki sağlam kağıtlar oynar, karşısındakine bu cinsten kağıt varsa ver­mek mecburiyetindedir. O cinsten yoksa, kozla alır. Bu alışın adı çakmak tır.

Bazen da elde çok güzel kağıt olur, kapatıp oyun çık­mak yüzde yüz sağlam bir iştir. Eğer, hiçbir el tutulmamış ise kağıt kapatılmaz. Kapatmak için muhakkak el tutmuş ol­mak ve kağıt oynamak ve sıranın kendinde olmak gerekir.

40 daha yetişir!

Aldığı kağıtlarla 26 veya 46 sayı yapan oyuncu, eline 40 veya 20 gelir ve sıra da kendinde olursa papazla kızı alıp göstererek:

-40 daha yetişir!

-20 daha 66!

Deyip yerdeki kağıtlar bitmeden oyunu kazanır.

Oyuncunun biri hiç kağıt tutmadan karşısındaki 66 sa­yıyı yaparsa 3 sayı yazar. 33 sayı almadan 66 sayı tamam­lanırsa 2 yazılır. 33 sayı yapılırsa, 66 yi dolduran 1 sayı kazanır.

Kağıdı kapatan 66 yi dolduramazsa, mütekabil taraf 2 gider.

Hiç kağıt almamışsa, 3 sayı kazanır.

Pata!

40 ve 20 söylenmeden oyuncunun biri 65, diğeri 55 sayı alabilir. Bu vaziyette, son eli 55 sayı yapan alırsa, bu alış otomatikman 10 sayı eder, mukabilsiz on sayı kazanır, o zaman kendi sayısı da itibari olarak 65 olur, iki taraf da oyunu kazanamaz, pata olur. Şayet son eli 65 sayısı olan alırsa itibari 10 sayı ile 75 yapar, oyunu kazanır.

Kurallar ve açıklamalar!

İki kişilik 66 da bazı kuralları vardır:

• Alınan kağıtlara katiyen bakılmaz.
• İlk el alman kağıtları her soruşta iki taraf da birbirle­rine göstermeye mecburdur.

Bazı oyuncular birinci kuralı şöyle tefsir etmişlerdir:

-Kendi kağıtlarına daima bakabilir.

Bazıları da:

-Hayır bakılmaz. Bakkal defteri değil bu! Mütemadi­li!

yen kağıtlara bakılır, çıkan çıkmayan kontrol edilir, aranır­sa oyunun zevki, hüneri kalmaz. 24 kağıdı hesap edeme­yen 66 oynamasın.

Diyorlar, ki doğrusu da budur. Altmışaltı hesap, hafıza oyunu olduğuna göre ikide bir kağıtlara bakılırsa, hesabın, hafızanın rolü kalmaz, sıfıra iner.

Bunun içindir ki, usta oyuncular, ilk aldıkları kağıt­ları açık bırakırlar, ötekileri kaparlar, o el bitinceye kadar bir daha açıp bakmazlar. 66’nın en makbul tarzı da bu­dur.

9’lunun rolü

Üç ve dört kişilik 66 da dokuzlunun rolü yoktur. İki kişilik oyunda önemi vardır.

Yere as, onlu, papaz, kız ve vale atıldığı zaman, o cin­sin dokuzlusu kimin elinde bulunursa, yere koyup, bu ka­ğıtları alabilir, elde yoksa, oyun esnasında, kağıtlar oyna- mayıp çekildiği sırada gelirse, yine değiştirilebilir. Değiş­tirme hakkını kazanmak için de bir şart vardır:

Bir el tutmak… yani oynanılan kağıtlardan iki tane al­mak…

Hiç kağıt almadan dokuzlu ile kağıt değiştirilemez. Kağıt tuttuktan sonra sıra beklemeye lüzum yoktur. El, do­kuzlu olanda olsun olmasın, ne zaman isterse, bu hakkını kullanabilir. Kullanmaya da mecburiyet yoktur.

Üç kişilik 66

Bu da 24 kağıtla oynanılır. Fakat kağıtlar ikişer ikişer dağıtılmaz. Üç oyuncu da, ikişer defa dörder dörder olmak üzere, sekizer kağıt alır. Yere kağıt atılmaz istediği cinsi koz olarak söylemek ilk kağıt alanın, yani birincinin hak­kıdır. Birinci olan, ilk dört kağıdın^dağıtılmasından sonra, bu dört kağıdın hangisi fazla ve sıra itibari ile daha büyük­se onu koz yapar, mesela:

-Kupa koz!

Der. Sonradan aldığı dört kağıtla bunları birleştirerek oynamaya başlar. Bir de şu şekilde koz söylenir:

İlk alınan dört kağıdın içinde kuvvetli kağıtlar yoksa, ayrı ayrı cinslerden oluşuyorsa, o zaman:

-Koz alttan gelen!

Denebilir. Alttan gelen de sekizinci kağıttır. Kağıtla­rı dağıtan oyuncu bunu acar, hangi renkten ise koz o olur.

Kırk ve yirmi’nin mevkii altmışaltının bu şeklinde de mahfuzdur. Yalnız dokuzlunun önemi yoktur. Yere kağıt atılmadığı için, tabiki dokuzlu ile değiştirilemez. Bu im­kansız bir şeydir.

Son alınan kağıtla temin edilen “açıktan sayı” nın da bu oyunda yeri ve son kağıt almanın bir avantajı yoktur.

Koz söyleyen, iki kişiye karşı oynamak, ona göre oyunu idare etmek mecburiyetindedir. Diğer iki oyuncu da birbirlerine yardım etmekle zorunludurlar. Daha doğ­rusu ortak oynamak oyunun şekillerinden ve kuralların- dandır.

Bir oyuncu, her el ilk olamaz, koz söyleyemez. Her oyuncu sırası ile ilk olur,” sırası ile ortak oynar. Buna gö­re, hiçbir oyuncu ilk olmak ve ortak olmak vaziyetini kay­betmez. Birinin hakkı ötekine geçmez.

Sayı almak, oyun kazanmak şekli, iki kişilik 66’nın ay­nısıdır.

Üç kişilik altmışaltıda esas kağıt almak, vermek, iste­mek ve çakmak gibi kurallarda bir değişiklik yoktur. Yal­nız yerde kağıt olmadığı için oynandıkça yerden kağıt çe­kilemez, kapatılamaz, eldekiler verilir. Bu, eldeki kağıtlar bitinceye kadar devam eder. Oyun kazanılınca, eldeki ka­ğıtların bitmesi beklenmez, iki kişilikte olduğu gibi:

-Bana kafi!

66 sayıyı doldurup oyun kazanmaktır.

NOT: Kağıtları alıp koz söyledikten sonra, oyuna de­vam etme mecburiyeti yoktur. Oyunu kazanmanın ve ya­hut ikiyi kesmenin ihtimali yoksa, oyun oynamadan ikişer sayı verip kağıtları bırakmak, ilk olan oyuncunun hakkıdır.

Otuz üç sayı yaptıktan sonra da kağıtlar bozulabilir. Bu vaziyette de ortak oyuncular birer sayı kazanırlar.

Dört kişilik 66

Dört kişilik 66’nın oynama tarzı şöyledir. Kağıtlar dör­der, dörder dağıtılır, ilk olan aldığı kağıtların kuvvetine göre kozu belirler.

-Maça koz!

ikişer kağıt daha tevzi edilir. Bunları aldıktan sonra, kendisine bir ortak seçmek mecburiyetindedir. Yine elin­deki kağıda göre, ortağını seçer:

-Karo beyi ortak!

Ortak almak için muhakkak bey yani as istemek gerekir. Başka kağıtlardan ortak alınmaz ve elde olmayan rengin ası da ortak istenilemez.

Seçilen as kimde ise, o oyucu koz söyleyenin ortağı­dır. Ona yardım etmeye mecburdur.Çünkü 66 sayıyı dol­dururlarsa beraber sayı kazanırlar.

Diğer iki oyuncu da ayrı ayrı oynayamazlar. Onların da ortak oynamaları, birbirlerine yardım etmeleri dört kişi­lik 66’nın kurallarındandır.

Hangi oyuncunun, hangi oyuncu ile ortak olduğunu alenen söylemek:

-Karo beyi bende… Ortağın benim!

Demek 66 kurallarına, bir kumar tabiri ile raconuna aykırıdır. Karo beyi oynanıncaya kadar bunu saklanarak, söylememek meydana çıkarmamak gerekir.

Kağıtları, yani ispati papazı oynanmış ise, asını koy­mak mecburidir. Şayet ispatisi olmayan koz çıkar, çakarsa, o zaman büyütmek mecburiyeti yoktur. Bu kural üç kişilik oyunda da böyledir.]

Oynama tarzı, iki ve üç kişilik altmışaltılar gibidir. İs­tenilen kağıt varsa verilir, yoksa çakılır. Çakmak için koz yoksa başka kağıt vermek gerekir.

40 veya 20’nin mevkii; 66 nın bu şeklinde de geçerlidir. Kapatmak, dokuzlu ile değiştirmek şekilleri yere kağıt atıl­madığı için tatbik edilmesine imkan olmayan kural- larındandır.

Sayı kazanmanın sekli öteki sistemlerdeki altmışaltılar gibidir, yalnız, bunun başka bir şekli vardır: Yalnız, ortak almadan oynamak.

Bazen ele bir cinsten seri halinde kağıtlar gelir. 0 za­man, ortak almaya lüzum yoktur.

Oyuncu: – Yalnız gidiyorum! der, oynamaya başlar. Kimse kağıt tutmadan 66 yi doldurursa, 6 sayı yazar.

66 iki kişide 11, 16; üç, kişide 16, 21; dört kişide 16, 21,26 oyun oynanılır.

66’da dört türlü hile yapılır:

• Sirkaflı kağıtla oynamak ve isvoli çekmek.
• İskaleta yapmak.
• Alınmış, oynanmış kağıtlarla eldekileri değiştirmek.

Bütün oyunlarda, sirkafın yapılış tarzı birdir. Altmışal­tı sirkafı da ayni şekilde işlemekle beraber, renk ve cins üzerine ayrılarak da yapılır. Hırsız oyuncu, kağıtların üstü­ne baktığı zaman, gayet o kağıt papaz ise, hangi cinsin pa­pazı olduğunu da anlar. 66 da, sirkaf bu şekilde işlenmezse avantajı yoktur. Bunun içindir ki, tirişörler 66 sirkafım renk ayrımlarına göre yaparlar.

İsvolinin 66 da büyük avantajı vardır. Hırsız oyuncu kağıtları dağıtırken istediği kağıtları, bilhassa asları daima kendi alır.

Telgrafın avantajı önemsizdir.

Alınmış kağıtları değiştirmenin avantajı büyüktür. Bu şekilde oynanılırsa kaybetmenin imkanı yoktur.

Korunma!

Sirkaf fırtınasına tutulmamak için kağıtları iyice ince­leyiniz. İsvoli için de el hareketlerini kontrol ediniz. Kağıt­ları karıştırırsanız iskaletanın hükmü kalmaz. Yanınıza kimseyi oturtmazsanız, elinizi kimse, işaretleyemez. Ka­ğıtları değiştirtmemek için, gözünüzü oyuncudan ve diğer­lerinden ayırmayınız ve nihayet üzüntü içinde oyun oyna­mamak için, şüpheli adamlarla, oyun teklif eden tanımadı­ğınız insanlarla oyamayınız.

[Yazar]

Yazılar